Stad dai Llanrwst ar ei newydd wedd yn cael ei hailenwi ar ôl Phil y gofalwr arwrol

Mae stad o dai sy’n cael adnewyddiad gwerth miliynau o bunnoedd wedi cael ei hailenwi ar ôl gofalwr arwrol gyda chalon aur a achubodd fywydau dau berson.

Bu farw Phil Evans yn sydyn yn ei gwsg bron i ddwy flynedd yn ôl dim ond ychydig wythnosau yn brin o’i ben-blwydd yn 69 oed, ond bydd ei enw bellach yn parhau yn Llanrwst lle’r oedd wedi gwneud cymaint o ffrindiau oes.

Yn eu plith mae Emyr Hughes, swyddog tai gyda chymdeithas tai, Cartrefi Conwy, a oedd yn un o nifer o gydweithwyr a gafodd y syniad o enwi’r stad ar ôl y dyn y bu’r trigolion yn edrych i fyny ato ac yn galw arno mewn argyfwng.

Dymchwelodd Cartrefi Conwy floc o 30 fflat deulawr a fflatiau fel rhan o’r gwaith adnewyddu gwerth £4.3 miliwn ar stad o’r 1970au, a elwid yn wreiddiol yn Glanrafon, gan godi 14 o gartrefi modiwlaidd di-garbon tair a phedair ystafell wely newydd.

Mae chwe bloc cyfagos o 36 o fflatiau hefyd wedi cael eu gwella’n sylweddol i roi gwedd fodern newydd sbon iddynt.

Rhoddwyd y syniad o alw’r stad yn Rhodfa Phil Evans i bleidlais gan Cartrefi Conwy a chytunodd y trigolion.

Roedd ei weddw, Rose, wrth ei bodd yn clywed y newyddion. Bu’r ddau yn gariadon ers eu plentyndod ac wedi bod yn edrych ymlaen at ddathlu eu priodas aur.

Yn ei angladd, ffurfiodd tîm cynnal a chadw eiddo Cartrefi Conwy osgordd er anrhydedd i’r tad i ddau o blant.

Er gwaethaf niferoedd cyfyngedig yn yr amlosgfa oherwydd cyfyngiadau cyfnod clo y pandemig, roedd y gymuned yn awyddus i dalu teyrnged a derbyniodd Rose a’i meibion Rod a Steve nifer fawr iawn o gardiau a negeseuon cydymdeimlad.

Yn ystod ei yrfa hir achubodd Phil fywydau dau berson, unwaith yn ystod llifogydd mawr ac yn yr ail ddigwyddiad fe helpodd i achub cymydog rhag tân mewn tŷ.

Ei weithred gyntaf o arwriaeth oedd yn 1982 pan gafodd ardal Llanrwst ei tharo gan law trwm a llifogydd ar ôl i wal oedd yn dal afon yn ôl ddymchwel. Wrth weld cymydog oedrannus yn mynd i drafferthion yn y dilyw ac yn cael ei ysgubo i lawr yr afon, plymiodd Phil i’r dŵr, gafael ynddi a’i thynnu i ddiogelwch y lan.

Yr ail dro i Phil ddangos ei ddewrder oedd yn 2000 pan achubodd ef a chyd-breswylydd, dyn tân wedi ymddeol, fywyd cymydog trwy eu tynnu allan o dân mewn tŷ. Wrth i fwg ledu drwy’r tŷ syrthiodd y cymydog yn anymwybodol ar ol anadlu mygdarth.

Yn 2015, cyflwynodd Cartrefi Conwy eu gwobr flynyddol Byw’r Gwerthoedd iddo am fynd tu hwnt i’r ail filltir er mwyn cyflawni safonau rhagorol o wasanaeth i denantiaid bregus.

Meddai Rose: “Roedd Phil yn bersonoliaeth dawel, yn ddiymhongar ond yn gyfeillgar gyda synnwyr digrifwch gwych.

“Doedd Phil byth yn hoffi bod yn ganolbwynt sylw a byddai’n ceisio osgoi hynny bob amser.

“Ond rwy’n gwybod yn dawel bach y byddai wedi gwirioni gyda hyn, yn falch o feddwl bod pobl am gydnabod gymaint wnaeth o ei roi i’r gymuned leol dros gymaint o flynyddoedd.

“Fo oedd y gŵr a’r tad gorau y gallai unrhyw un ddymuno amdano. Roedd mor oddefgar a byth yn codi ei lais.

“Roedd Phil wrth ei fodd yn treulio amser efo’i deulu ac efo’i bedwar o wyrion a’i ddau o lys-wyrion.

“Roedd yn caru ei rôl fel gofalwr ac yn ei gymryd o ddifrif. Roedd wrth ei fodd yn gofalu am bobl hŷn Llanrwst.

“Mi achubodd fywydau dau berson yn ystod ei amser, er na siaradodd erioed am y digwyddiadau. Roedd yn meddwl ei fod yn gwneud ei waith. Roedd hynny’n nodweddiadol o Phil.”

Dywedodd ei ffrind a’i gyn gydweithiwr Emyr Hughes: “Dyma yw etifeddiaeth Phil, teyrnged barhaol i ddyn a lwyddodd i wneud ei swydd yn dawel bach, heb fod eisiau unrhyw ffwdan, ond a oedd bob amser yn mynd yr ail filltir i’r gymuned oedd yn gartref iddo ac a wnaeth wahaniaeth enfawr i fywydau pobl.

“Byddai’n mynd allan o’i ffordd i gynorthwyo pobl. P’un a oeddent yn wynebu argyfwng difrifol neu dim ond angen newid bwlb golau byddai yno, hyd yn oed pe bai hynny y tu allan i’w oriau gwaith arferol.

“Mae ailenwi Glanrafon ar ei ôl yn deyrnged deilwng i rywun oedd yn annwyl iawn ac yn un o hoelion wyth y gymuned leol”

Llanrwst
Cartefi Conwy Housing Development
Glanrafon estate renamed Rhodfa Phil Evans
Housing officer Emyr Hughes hold up the new temporary signageMae’r 14 o gartrefi tai cymdeithasol newydd bron wedi’u cwblhau ac yn y lle cyntaf bydd y cartrefi tair a phedair ystafell wely hyn yn cael eu cynnig i bobl leol o Lanrwst sydd â’r angen mwyaf am dai. Dywedodd llefarydd ar ran Cartrefi Conwy:

Daw’r datblygiad o dan gytundeb polisi gosod lleol sy’n golygu y bydd pobl o ardal Llanrwst yn cael blaenoriaeth yn y system geisiadau. Mae gobeithion mawr y bydd hyn yn hybu economi’r dref ac yn lleddfu’r prinder tai yn yr ardal gyfagos.

Mae’r cartrefi newydd yn cael eu hadeiladu i safon Beattie Passivehaus sy’n cynnwys deunydd inswleiddio perfformiad uchel i’w gwneud yn gwbl rydd o ddrafftiau. Mae hyn yn lleihau’r gwres a gollir gan greu cartrefi sy’n cael yr effaith leiaf bosibl ar yr amgylchedd ac, yn hollbwysig, yn arbed hyd at 80 y cant o gostau ynni blynyddol i breswylwyr.

Yn ôl Cartrefi Conwy, mae’r cartrefi yn arbennig o addas ar gyfer pobl ag alergeddau a phroblemau anadlu oherwydd y llif cyson o aer wedi’i hidlo.

Mae’r datblygiad hefyd yn cynnwys tirlunio gwyrdd i wneud gwell defnydd o fannau cymunedol awyr agored, diweddariadau i’r man chwarae i blant a gwelliannau ac agor llwybrau cerdded ar hyd glan yr afon.

Ymgynghorodd Cartrefi Conwy â phobl leol i benderfynu beth oedd ei angen arnynt cyn llunio manyleb dylunio a chynllun tir ar gyfer y stad.

Mae’r arwyddion presennol yn rhai dros dro, wedi’u cynllunio i gyhoeddi’r newid enw ac i sicrhau bod ymwelwyr a gyrwyr danfon nwyddau yn dod yn gyfarwydd â’r newid cyfeiriad.

Ond yn ddiweddarach yn y flwyddyn bydd y rhain yn cael eu disodli gan blatiau enw mwy parhaol ac arwyddion stryd swyddogol Rhodfa Phil Evans.

 

I wirio a ydych yn gymwys i wneud cais am y cartrefi newydd neu i gael rhagor o fanylion am y datblygiad e-bostiwch sarth@cartreficonwy.org neu ffoniwch 0300 124 0050.